مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت زلزله‌زدگان با رویکرد فازی

مقدمه: مخاطرات طبیعی از مهم‌ترین عوامل تخریب سکونتگاه‌های انسانی محسوب می‌شوند. زلزله یکی از خطرناک‌ترین بلایای طبیعی عصر حاضر می‌باشد که همواره اهمیت خود را به طور عینی نمایان کرده است. زلزله حادثه‌ ای طبیعی است که بسته به میزان بزرگی خود می‌تواند در مدت کوتاهی فاجعه‌ای عظیم بیافریند. در این میان تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در نقشه پهنه بندی خطر زلزله ایران در جایگاه با خطر بسیار بالا قرار دارد. طرح ریز پهنه بندی خطر زلزله شهر تبریز که توسط شرکت تهران پادیر انجام شده است در شرایط حداکثری 426 هزار نفر تلفات انسانی را پیش بینی کرده است. چنین پتانسیل ‌لرزه‌ای همراه با وجود بافت‌های فرسوده و حاشیه ای از یک طرف و وجود سوابق زلزله‌های تاریخی، یک فاجعه عظیم انسانی را در این شهر قابل پیش بینی می‌کند. راهبرد اصلی و ابتدایی مدیریت بحران برای کاهش اثرات زیانبار پس از وقوع زلزله، احداث پایگاه‌های اسکان موقت جهت اسکان زلزله‌زدگان است. شناخت پتانسیل‌های ‌لرزه‌خیزی شهر تبریز همراه با موقعیت استراتژیک آن و حضور بیش از یک میلیون و ششصد هزار نفر جمعیت در آن لزوم ایجاد پایگاه‌های اسکان موقت و امداد نجات را در شهر تبریز به اثبات می‌رساند. روش‌ها: در این تحقیق برای شناسایی اراضی مناسب جهت احداث پایگاه های اسکان موقت 7 معیار طبیعی و انسانی انتخاب شد. با استفاده از مدلFUZZY-TOPSIS و تلفیق لایه‌ها در محیط ARC GIS نقشه تناسب سازگاری استخراج شده و در نهایت با توجه به معیارهای مساحت، تناسب ابعاد، سازگاری کاربری و مالکیت مکان‌های بهینه انتخاب گردید. یافته‌ها: در فرایند تحقیق مشخص شد که 7 هکتار از اراضی، متشکل از 4 پارک در بخش مرکزی و حاشیه ای شهر به‌عنوان بهترین مکان‌ها و با سازگاری بسیار بالا،170هکتار با سازگاری بالا و 1339 هکتار با سازگاری متوسط انتخاب شدند که این میزان به هیچ‌وجه جوابگوی جمعیت شهر تبریز نمی‌باشد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از عدم توزیع و پراکنش منطقی و اصولی فضاهای باز و مناسب جهت احداث پایگاه های اسکان موقت زلزله‌زدگان در شرایط پس از وقوع زلزله است و در صورت وقوع زلزله در شهر تبریز مدیریت شهری و قطعاً اراضی شهر جوابگوی اسکان زلزله‌زدگان نخواهد بود.